Generalnie do zwolnienia z podatku VAT mają prawo wszyscy ci przedsiębiorcy, których obroty nie przekroczyły w ubiegłym roku limitu 100 tys. zł (za wyjątkiem firm świadczących usługi prawnicze, doradcze i jubilerskie). W 2011 r. limit wzrósł ze 100 tys. zł do 150 tys. złotych. Dlatego firmy, których obroty przekroczyły w 2010 r. 100 tys. zł (i stały się tym samym czynnymi podatnikami VAT), ale jednocześnie nie przewyższyły 150 tys. zł, mogły w styczniu 2011 r. ponownie wnioskować o zwolnienie z VAT.
W przypadku podatników rozpoczynających działalność gospodarczą sytuacja przedstawia się jednak nieco inaczej – ową graniczną kwotę przelicza się proporcjonalnie do okresu prowadzenia działalności w danym roku (jeśli na przykład podatnik rozpocznie działalność 1 czerwca, limit obrotu wyniesie 87 tys. 500 zł). Nie rejestrując się jako podatnik VAT, przedsiębiorca nie musi wystawiać faktur i rozliczać się z fiskusem z kolejnego (po dochodowym) podatku, traci jednakże prawo do odliczeń VAT z faktur zakupu. Część nowych firm od razu rezygnuje z przysługującego mu zwolnienia z VAT, nabywając tym samym prawo do odliczenia tego podatku następnego dnia po złożeniu zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R (jeśli przedsiębiorca rozpoczyna działalność 1 maja 2011 r. i w tym samym dniu składa zgłoszenie rejestracyjne na druku VAT-R, staje się podatnikiem VAT czynnym 2 maja 2011 roku).
Nieco inaczej wygląda to w przypadku firm działających na rynku już od jakiegoś czasu. Jeśli przedsiębiorca zrezygnuje dobrowolnie z przysługującego mu zwolnienia, stanie się czynnym podatnikiem VAT z początkiem następnego miesiąca – po miesiącu, w którym złożył zgłoszenie rejestracyjne na druku VAT-R. Jeśli zatem rozpoczął działalność w 2008 r. i dobrowolnie rezygnuje z tzw. zwolnienia podmiotowego w VAT – poprzez złożenie w dniu 1 czerwca 2011 r. zgłoszenia rejestracyjnego na druku VAT-R – stanie się czynnym podatnikiem VAT od 1 lipca 2011 r. i z tym dniem nabędzie prawo do odliczenia tego podatku z faktur zakupu. Ale uwaga! W przypadku, gdy firma nie rezygnuje dobrowolnie ze zwolnienia, tylko zbliża się do limitu 150 tys. zł, zgłoszenie rejestracyjne VAT-R musi złożyć najpóźniej na jeden dzień przed tym, gdy obroty przekroczą tenże limit.
Warto też wspomnieć, że niektórzy przedsiębiorcy, choćby nawet chcieli, nie będą mogli zostać czynnym podatnikami VAT – niektóre rodzaje działalności są bowiem przedmiotowo zwolnione z VAT (np. usługi edukacyjne). Mogą co prawda złożyć zgłoszenie rejestracyjne VAT, ale otrzymają w ten sposób jedynie status biernego podatnika VAT – będą mogli wystawiać faktury, ale nie odliczą podatku VAT, bo sami go nie zapłacą.
