Mają mieć w Polsce w zakresie nabywania nieruchomości rolnych te same prawa i obowiązki, co krajowe podmioty. Ograniczony dostęp do gruntów rolnych po 30 kwietnia 2016 roku dotyczy literalnie w takim samym stopniu wszystkich osób fizycznych i prawnych z Polski, jak i z całego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Tym samym rolnik indywidualny na przykład z Niemiec czy Holandii – którego łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiada kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkuje w gminie (na terenie państw EOG), na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzi przez ten okres osobiście to gospodarstwo – może stać się nabywcą polskiej nieruchomości rolnej.
Polską ziemię rolną mogą nabyć podmioty z Europejskiego Obszaru Gospodarczego pod warunkiem, że spełniają restrykcyjne kryteria wprowadzone do ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego w ramach nowelizacji z 14 kwietnia 2016 r. W świetle nowych przepisów nabywcą nieruchomości rolnych może być wyłącznie podmiot, który zalicza się do wąskiego zamkniętego katalogu, obejmującego m.in. samorząd, związki wyznaniowe oraz rolników indywidualnych1, którzy zobligują się do osobistego prowadzenia działalności rolniczej przez minimum 10 lat.
Zatem jeżeli na przykład niemiecki czy holenderski rolnik indywidualny – którego łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiada kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkuje w gminie (na terenie państw EOG), na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzi przez ten okres osobiście to gospodarstwo – chciałby kupić w Polsce grunt rolny i uprawiać go osobiście przez kolejne 10 lat, to ma do tego prawo. Ostatnia nowelizacja nie blokuje takiej możliwości.
Zgodnie bowiem z rządową ustawą nabywcą nieruchomości rolnej może być co do zasady, wyłącznie rolnik indywidualny – którego stan posiadania po nabyciu nie będzie mógł przekroczyć 300 ha użytków rolnych – oraz wąski krąg pozostałych podmiotów:
· osoba bliska zbywcy,
· jednostka samorządu terytorialnego,
· Skarb Państwa,
· Agencja Nieruchomości Rolnych,
· Kościoły i związki wyznaniowe.
Dodatkowym warunkiem jest jeszcze deklaracja osobistego prowadzenia działalności rolniczej na zakupionej nieruchomości przez minimum 10 lat.
Jednakże regulacja przewidująca przywiązanie do gruntu na okres 10 lat może zostać oceniona przez Komisję Europejską, jako prowadząca do ukrytej dyskryminacji obywateli pozostałych państw UE. Regulacja ta – podobnie, jak zakaz nabywania gruntów przez osoby prawne – stanowi ograniczenie w swobodnym przepływie kapitału i płatności w rozumieniu artykułu 63 TFUE oraz swobodzie przedsiębiorczości w rozumieniu artykułu 49 TFUE.
Władze krajowe mogą regulować rynki gruntów rolnych w celu utrzymania rolniczego użytkowania tych gruntów, jednakże mają do dyspozycji mniej restrykcyjne środki, a ograniczenia wprowadzone ustawą z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości rolnych w żadnym razie nie są konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu i naruszają prawo wspólnotowe.
Polskie przepisy dotyczące nabywania gruntów rolnych zawierają podobne restrykcje, które w odniesieniu do przepisów Węgier oraz Litwy i Łotwy Komisja Europejska już uznała za naruszające swobodny przepływ kapitału (art. 63 TFUE) i swobodę przedsiębiorczości (art. 49 TFUE).
KTO MOŻE NABYĆ ZIEMIĘ ROLNĄ W POLSCE PO 1 MAJA 2016
|
Przykład 1 – rolnik indywidualny z państw EOG Mieści się w definicji rolnika indywidualnego z art. 6 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego: · łączna powierzchnia jego użytków rolnych nie przekracza 300 ha, · posiada kwalifikacje rolnicze, · co najmniej od 5 lat zamieszkuje w gminie, na obszarze której jest położona jedna z jego nieruchomości rolnych, · prowadzi gospodarstwo przez 5 lat osobiście. MOŻE NABYĆ ZIEMIĘ ROLNĄ W POLSCE · musi jednak je prowadzić osobiście przez 10 lat po transakcji |
|
Przykład 2 – Polak lub cudzoziemiec z państw EOG, który nie jest rolnikiem indywidualnym W myśl nowej ustawy ziemię rolną mogą nabyć także podmioty, które uzyskają zgodę Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnej wyrażonej w drodze decyzji administracyjnej wydanej na wniosek: 1. ZBYWCY, jeżeli: · wykaże on, że nie było możliwości nabycia nieruchomości rolnej przez podmioty preferowane przez ustawodawcę – ANR, Samorząd, Kościół, Skarb Państwa, osoba bliska zbywcy · nabywca daje rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej, · w wyniku nabycia nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych; 2. OSOBY FIZYCZNEJ ZAMIERZAJĄCEJ UTWORZYĆ GOSPODARSTWO ROLNE: · posiada kwalifikacje rolnicze, · daje rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej, · zobowiąże się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego. MOŻE NABYĆ ZIEMIĘ ROLNĄ W POLSCE POD WARUNKIEM UZYSKANIA ZGODY PREZESA ANR · musi jednak prowadzić działalność rolniczą na nabytym gruncie przez 10 lat po transakcji |
11. Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo.
2. Uważa się, że osoba fizyczna:
1) osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli:
a) pracuje w tym gospodarstwie,
b) podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie;
2) posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli uzyskała:
a) wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, średnie lub wyższe lub
b) tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
c) wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
d) wykształcenie podstawowe, gimnazjalne lub zasadnicze zawodowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie.
3. Za staż pracy, o którym mowa w ust. 2, uznaje się okres, w którym osoba fizyczna:
1) podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników lub
2) prowadziła działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym o obszarze nie mniejszym niż 1 ha stanowiącym jej własność, przedmiot użytkowania wieczystego, przedmiot samoistnego posiadania lub dzierżawy, lub
3) była zatrudniona w gospodarstwie rolnym na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, wykonując pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej, lub
4) wykonywała pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej w charakterze członka spółdzielni produkcji rolnej, lub
5) odbyła staż, o którym mowa w art. 53 skierowanie do odbycia stażu ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), obejmujący wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej.
4. Przy ustalaniu powierzchni użytków rolnych, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 5 pojęcie gospodarstwa rodzinnego ust. 2 i 3.
2 Wszystkie państwa UE oraz Norwegia, Islandia i Lichtenstein
