Wrocław
Opactwo cysterskie w Henrykowie wśród pomników historii

Lista Pomników Historii

Uznanie zabytku za Pomnik Historii jest jedną z najwyższych form nobilitacji dla dzieł architektury i miejsc związanych z dziedzictwem kulturowym Polski. Na Dolnym Śląsku znajduje się obecnie 12 pomników Historii. Są to pojedyncze dzieła architektury, jak Kościoły Pokoju czy Hala Stulecia we Wrocławiu oraz wpisy obszarowe, np. Pomnik Historii obejmujący centrum Starego Miasta we Wrocławiu czy pałace i ogrody Kotliny Jeleniogórskiej.

Procedurą wpisu na Listę Pomników Historii Prezydenta RP, zajmuje się Ministerstwo Kultury we współpracy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, Narodowym Instytutem Dziedzictwa, po zasięgnięciu opinii Rady Ochrony Zabytków. Ostatnim etapem jest rozporządzenie Prezydenta RP, w którym uznaje się zabytek za Pomnik Historii.

Wpis na Listę Pomników Historii jest przede wszystkim formą uznania za najcenniejszy obiekt w skali kraju. Lista funkcjonuje od roku 1994, a wpisy zapoczątkował ówczesny prezydent, Lech Wałęsa. Do końca 2023 r. Lista obejmowała 123 wpisy. Obecnie uznanie za Pomnik Historii otwiera drogę do starania się o wpis na Listę UNESCO. Pomniki Historii są także szerzej promowane i lepiej dotowane.

Opactwo posiada bogatą historię sięgającą lat 1221-22, kiedy nastąpiła uroczysta fundacja przy udziale książąt śląskich z dynastii Piastów: Henryka Brodatego i Henryka Pobożnego. Okoliczności fundacji opisuje Księga Henrykowska, w której zapisano pierwsze zdanie w języku polskim. O znaczeniu Henrykowa dla historii, kultury i sztuki świadczy też doskonale zachowany zespół architektury, gdzie można wyróżnić elementy od epoki romańskiej, przez gotyk, renesans, barok, aż do modernizmu i architektury z XX-lecia międzywojennego. Warto zaznaczyć, że w Henrykowie wciąż obecne są tradycje cysterskie, gdyż opiekę nad parafią i kościołem klasztornym sprawują bracia z zakonu cystersów.

Konkurs na dotacje

Podczas dzisiejszej konferencji ogłoszono także nabór wniosków na konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, znajdujących się na obszarze województwa dolnośląskiego.

Rocznie udzielanych jest ok. 100 -150 dotacji, a beneficjentami są zarówno najważniejsze obiekty UNESCO, Pomniki Historii, dolnośląskie twierdze, pałace, dwory, kościoły, jak i budynki użyteczności publicznej: teatry, muzea, sanatoria, szpitale.